- Dobrze wyposażona kuźnia nadal jest używana.
Powstanie muzeum
Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego znajduje się w wiejskiej dzielnicy Kudowy-Zdroju - Pstrążnej. Skansen powstał w 1984 roku na terenie gospodarstwa należącego niegdyś do miejscowego kowala.
Z całej zabudowy tylko jeden dom został wybudowany na miejscu - to znajdująca się przy drodze kuźnia pochodząca z 1856 roku, położona tuż przy drodze prowadzącej do granicy polsko-czeskiej. W budynku znajdują się pomieszczenia zaaranżowane na sklep kolonialny, pracownię kowala, małą obórkę, sień oraz izbę z kominkiem. Na piętrze obejrzymy salę wystawową.
Pochodzenie eksponatów
Pozostałe budynki pochodzą z różnych stron Pogórza Sudeckiego - Ziemi Kłodzkiej, Noworudzkiej, Kamiennogórskiej czy Gór Sowich. Każdy z tych domów zachowany został w pierwotnej formie, a w ich wnętrzu znajduje się zabytkowe wyposażenie. Są to m.in. meble z epoki oraz różnego rodzaju sprzęt gospodarstwa domowego.
Pierwszym, translokowanym do skansen Kudowa Zdrój obiektem był okazały XIX wieczny zajazd z Szalejowa Dolnego z charakterystycznym wysuniętym piętrem z galerią.
- Zajazd z Szalejowa Dolnego.
W środku znajduje się wystawa, na której możemy zobaczyć m.in. wijadło do przewijania nici (z 1805 roku), krosno tkackie z Pstrążnej (z drugiej połowy XIX wieku), czy maszynę do palenia jęczmienia na kawę zbożową. Poza tym są tam różnego rodzaju przybory kuchenne używane w dawnych czasach.
- XIX wieczna chałupa kudowska, przeniesiona z ul. Kościuszki 22, znajduje się w sąsiedztwie amfiteatru i zabytkowej pasieki.
Chałupy i domostwa
Przez środek chałupy kudowskiej przebiega korytarz dzielący domostwo na część mieszkalną i gospodarską. W zaaranżowanych pomieszczeniach znajdziemy ręcznie malowane meble ludowe, m.in. szafę gospodarczą z końca XVIII wieku, czy kredens z 1820 roku, a na poddaszu zaaranżowano ekspozycję ziół.
Równie ciekawe eksponaty prezentuje chałupa pochodząca z Nowej Łomnicy, zbudowana na kamiennej podbudowie. Podobnie jak ta kudowska, jest przedzielona korytarzem oddzielającym część mieszkalną od gospodarczej.
W tym budynku znajdują się narzędzia do produkcji mąki i wyrobu ciasta, a także ciągle sprawny piec używany do wypieku chleba według starej ludowej receptury. Podczas imprez organizowanych w skansenie można przyglądać się procesowi wypieku chlebów i bułeczek.
- Chałupa z Nowej Łomnicy, w której do dziś wypieka się chleb.
Z Kudowy-Czermnej pochodzi zbudowana w latach 50-tych XIX wieku stodoła w konstrukcji zrębowej, w której wydzielono wozownię. Stodoła ma dach dwuspadowy kryty gontem.
Dzwonnica i wiatrak
Skansen w Pstrążnej posiada na swoim terenie inne ciekawe zabytki, jak np. XIX wieczna drewniana dzwonnica o kształcie ostrosłupa z ośmiobocznym hełmem. Przeniesiono ją tutaj z Gołaczowa, z gminy Lewin Kłodzki. Służyła niegdyś do ostrzegania mieszkańców przed niebezpieczeństwem, dlatego znajduje się w centrum osady.
- W centrum osady stoi sobie strzelista dzwonnica.
Uwagę przyciąga także okazały wiatrak pochodzący aż z Jabłowa (powiat wałbrzyski). Do skansenu trafił w 2007 roku, ale ciekawostką jest to, że jeszcze w latach 50-tych XX wieku mielił zboże.
Możemy wejść do środka, gdzie poznamy jego budowę, a także obejrzymy wystawę różnego rodzaju wag. Z górnych pięter wiatraka roztaczają się piękne widoki na Śnieżkę i Karkonosze.
- Zabytkowa pasieka w skansenie.
Życie ponad pogranicznością
Na co dzień skansen tętni życiem. Misją placówki jest nawiązanie do tradycji pokoju etnicznego ziemi kłodzkiej, współżycia pokojowego ludzi różnych narodowości.
Na polach uprawiane jest zboże, przy domach rozwieszone pranie. Tradycji dopełniają organizowane imprezy okolicznościowe jak dożynki czy Noc Świętojańska. We wspomnianej chacie łomnickiej można zasmakować wypiekanego na miejscu chleba żytniego, a w kuźni podziwiać pracę mistrza kowalskiego - Pana Kazimierza.
Na terenie skansenu znajdziemy budynki typowe dla stosowanych na Dolnym Śląsku rozwiązań architektonicznych XIX wieku - klasyczne dwuspadowe dachy kryte gontem, domy dzielone długimi korytarzami, budowane z bali.
Poza budynkami znajdziemy również mniejsze zabytki architektury jak ule, studnię, dzwonnicę, kuchnię polową, kapliczki czy sąsiek dawnej stodoły. Na uwagę zasługuje nowa ścieżka dydaktyczna prowadząca do domu baby jagi, gdzie po drodze możemy zapoznać się z ciekawostkami na temat rosnących w ogrodzie ziół.
- Mostek nad przepływającym przez skansen strumykiem.
Lekcje muzealne
Ten osobliwy skansen muzeum oczarował już tysiące turystów. Słynne są już historie o młodszych gościach przychodzących z rodzicami, gdy muszą oderwać się od smartfonów i tabletów z powodu braku zasięgu komórkowego. Wówczas odkrywają prawdziwe piękno tego miejsca i jego dziejową autentyczność, a nieskomplikowane przyrządy wydają się bez reszty fascynować młodych koneserów sztuki ludowej.
Całość dopełniają organizowane na miejscu lekcje muzealne - m.in. misterium chleba, pomagające zrozumieć życie dawnej wsi, które dziś jest już niemal zapomniane.
- Skansen Pstrążna to miejsce, w którym znajdują się autentyczne zabytkowe urządzenia, które służyły mieszkańcom wsi w XIX i XX wieku
