Tkacze i górnicy
Pierwsza historyczna wzmianka o mieście znajdującym się w dolinie rzeki Włodzicy pochodzi z 1337 roku, a pierwsze informacje z 1434 roku donoszą o istnieniu w Nowej Rudzie kopalni węgla kamiennego.
Miasteczko słynęło również z tkactwa, sukiennictwa i szewstwa. Warto zaznaczyć, że działania wojenne nie miały większego wpływu na stan zabudowy miasta, dlatego możemy podziwiać je w niemal niezmienionym stanie.
- Pierwsze informacje o Nowej Rudzie pochodzą z 1434 roku i donoszą o istnieniu kopalni węgla kamiennego.
W 1945 roku do miasta przybyli pierwsi Polacy. Po zakończeniu sporów terytorialnych z Czechami o Ziemię Kłodzką, Nowa Ruda znalazła się w granicach Państwa Polskiego, a do miasta zaczęli napływać nowi mieszkańcy, w tym polscy górnicy z Francji. Dzięki temu powstało specyficzne społeczeństwo, które przez wiele lat przechodziło trudny proces integracji.
Mieszkańcy znaleźli zatrudnienie w przemyśle wydobywczym i włókienniczym. Powstała Kopalnia Węgla Kamiennego "Nowa Ruda", w skład której weszła kopalnia "Piast" (dawna "Ruben") oraz kopalnia "Słupiec" ("Johann Babtistagrube"). Wybudowano też Zakłady Przemysłu Włókienniczego "Nowar", specjalizujące się w produkcji sztucznego jedwabiu.
Zespół Pieśni i Tańca “Nowa Ruda” - wizytówka miasta
- Reprezentacja Zespołu, z którą mieliśmy okazję nagrać materiał do naszego filmu.
Położone w Sudetach Środkowych miasto słynie nie tylko z dobrze zachowanych kamienic, czy dawnej kopalni węgla kamiennego. Miasto od 1971 roku może się pochwalić Zespołem Pieśni i Tańca “Nowa Ruda”. Licząca ponad 100 osób grupa taneczno-wokalna kultywuje dolnośląską tradycję ludową. Najmłodsi mieszkańcy Nowej Rudy rozwijają swoje zainteresowanie folklorem.
Zespół aktywnie uczestniczy w wielu miejskich wydarzeniach. Ma na swoim koncie mnóstwo koncertów w kraju i za granicą, gdzie ukazywał wyjątkowość polskiej kultury ludowej. Ważną częścią artystycznej działalności zespołu jest taneczna rywalizacja podczas turniejów tańców polskich w formie towarzyskiej. W tej dziedzinie reprezentanci zespołu mogą poszczycić się tytułami Mistrzów i Vice-Mistrzów Polski oraz Pary Roku w poszczególnych kategoriach wiekowych.
Zespół jest współorganizatorem i gospodarzem Międzynarodowego Festiwalu Folkloru w Nowej Rudzie. Grupa zdobywała wiele nagród i wyróżnień podczas festiwali na całym świecie, m.in. główną nagrodę podczas XXIV Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Dzieci i Młodzieży „Cătălina” w Rumunii.
Miasto pasjonatów historii
Miasto nie zostało zniszczone podczas działań wojennych, zarówno podczas pierwszej, jak i drugiej wojny światowej. Oznacza to, że dziś możemy spacerować pomiędzy zabytkami w klimatycznej atmosferze górskiej miejscowości.
Naszym pierwszym obowiązkowym punktem wycieczki po starym mieście był Rynek i Ratusz, położony w centralnym miejscu. Obecny ratusz jest trzecim budynkiem w tym miejscu, a wybudowano go w 1884 roku w stylu biedermeier. To jeden z najładniejszych magistratów w Polsce. Uwagę zwracają piękne zdobienia, w tym portal, wykusze i okienne szczyty.
- Rynek w Nowej Rudzie.
Noworudzki Rynek ukształtował się ok. 1442 r. Ma kształt prostokąta lekko pochylonego na północ. Wychodzi z niego sześć ulic. Prawdziwą barokową perełką jest fontanna z figurą św. Floriana, znajdująca się w północno-zachodnim narożniku budynku. W 1908 roku została wmurowana w naroże Ratusza na nowym cokole.
Na Rynku znajdziemy także fontannę św. Jana Chrzciciela - to pomnik z brązu z 1909 r., przedstawia scenę chrztu Jezusa.
Niedaleko znajduje się zamek Stillfriedów - pierwsze wzmianki o nim pochodzą już z 1352 roku. Wówczas był to drewniany zamek na kamiennych fundamentach. Po spaleniu obiekt został odbudowany i wielokrotnie przebudowany na przestrzeni wieków.
- Fasada kościoła św. Mikołaja.
Przy ul. Kościelnej 11 znajduje się kościół pw. św. Mikołaja. Neogotycka trzynawowa świątynia, na planie krzyża jest jedną z piękniejszych na Dolnym Śląsku, nawiązuje do francuskich katedr i niemieckich kościołów halowych. Wyróżniającym się elementem jest 72 metrowa wieża.
We wnętrzu świątyni szczególnie cenne są figury św. Krzysztofa z początku XVI wieku, drewniana polichromowana Matki Bożej z XV wieku, rzeźba św. Franciszka z Asyżu i figura św. Mikołaja.
Na trasie zwiedzania Nowej Rudy jest figura św. Jana Nepomucena z 1706 roku. To najstarsza rzeźba świętego w mieście, patrona tonących i spowiedników. Znajduje się przy skrzyżowaniu ul. Podjazdowej, Cmentarnej i Fredry.
Pierwszy kościół
Ulicą Cmentarną dojdziemy do Kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, świątynię wzniesiono ok. 1500 roku. Swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie, jaka miała miejsce na początku XVIII wieku.
Nad jednym z bocznych wejść, obok kamiennego krzyża, znajduje się barokowa płaskorzeźba przedstawiająca wniebowzięcie NMP.
- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP.
Cmentarna brama mieści rzeźbę piety, jedną z dwóch w mieście. Po lewej stronie od wejścia zachowała się tablica pamiątkowa upamiętniająca wojnę prusko-austriacką.
Na cmentarzu do dziś pozostały kaplice z grobami zmarłych z rodzin Rose i Nave oraz kwatera z grobami górników noworudzkiej kopalni, którzy zginęli w katastrofie górniczej w 1941 roku.
Ulicą Cmentarną dojdziemy również do historycznie pierwszej świątyni w Nowej Rudzie - kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.
Ten mały murowany kościół w stylu barokowym to budowla jednonawowa, prostokątna, o salowym wnętrzu przechodzącym w węższe, trójbocznie zakończone prezbiterium, z wieżą od frontu i romańskimi oknami.
- Na brzegu rzeki można zobaczyć szereg kamienic połączonych arkadami - to domy tkaczy.
Włodzica i najstarszy Noworudzianin
Ciekawym miejscem w Nowej Rudzie jest ulica Nadrzeczna i Domy Tkaczy. To ciąg sześciu budynków, znajdujących się tuż przy rzece, powstałych w XVIII i XIX wieku. Pod arkadami prowadzi ścieżka spacerowa. Z rejonem tym związana jest pewna historia.
Legenda mówi o stworze zamieszkującym w korycie rzeki Włodzicy, u ujścia dawnego kanału Młynówki. Potwór zwany był Rudkiem. Gad pluł na wszystkich jadem, strzegąc dawnego młyna.
Stwór jest odtworzeniem żyjącego kiedyś na tym terenie gada. Płyta z odciskiem znajduje się m.in. w ratuszu, a także na wystawie w kopalni.
- Rudek plujący jadem na nasz widok ;)
Dawna kopalnia i skamieniałe drzewo
Górnicze niegdyś miasto słynie ze znajdującej się tutaj kopalni węgla kamiennego, która dziś jest prywatną placówką muzealną z ciekawym programem zwiedzania.
- W tunelach kopalni można spróbować swoich sił w górniczym fachu.
Dawna Kopalnia Nowa Ruda to miejsce, w którym możemy dowiedzieć się na czym kiedyś polegała ciężka praca górników. Turystyczna Trasa Podziemna i Muzeum Górnictwa oferuje wiele atrakcji, w tym niekonwencjonalne zwiedzanie muzeum i przejazd pociągiem górniczym.
- Długa historia tradycji górniczych Nowej Rudy została zachowana w formie muzealnej ekspozycji, którą można oglądać w Turystycznej Kopalni Węgla.
W krajobraz Nowej Rudy wpisuje się także potężna metalowa konstrukcja wiaduktu, wspartego na kamiennych filarach, wznosi się 40 m nad doliną Woliborki. Jest to najwyższy wiadukt kolejowy na trasie Wałbrzych-Kłodzko, często podziwiany przez miłośników kolei.
Wracając do Miejskiego Ośrodka Kultury znajdziemy obeliski trudu górniczego i Sybiraków, a niedaleko zobaczymy pień skamieniałego drzewa, który został wydobyty w kopalni "Nowa Ruda". To skamielina flory górnokarbońskiej sprzed około 250 milonów lat.
- Skamieniały pień drzewa liczący 250 milionów lat.
