Egipt to kraj o niesamowitej historii. Kolejny raz wracamy do państwa faraonów, aby przyjrzeć się z bliska jednemu z nich, a właściwie jednej z nich...
Choć powszechnie mówiono o nim jak o mężczyźnie, w rzeczywistości była nim kobieta - najwspanialsza, która kiedykolwiek zasiadała na tronie faraona - Hatszepsut.
Wiele kobiet rządziło w Egipcie, ale tylko cztery dostąpiły zaszczytu nazywania się Faraonem.
Była córką, żoną, macochą i ciotką faraonów, dlatego w końcu sama zapragnęła zagarnąć tytuł dla siebie.
Na przełomie wieków archeolodzy zebrali wiele przydatnych informacji na temat Hatszepsut, dlatego dziś można z wielką dokładnością naszkicować jej profil. Prezentujemy 10 ciekawych faktów dotyczących najsłynniejszej kobiety-faraona.
- Świątynia Milionów Lat, ponieważ jej budowniczowie zakładali, że tyle przetrwa.
1. Poślubiła swojego przyrodniego brata
Hatszepsut była córką Totmesa I, siostrą Totmesa II, którego zgodnie z tradycją poślubiła.
O Totmesie II nie wiadomo zbyt wiele - pierwotnie zakładano, że panował 13 lat, ale ostatnie badania archeologów ostrożniej oceniają długość jego rządów skracając je nawet o 10 lat. Więcej wiadomo o samej Hatszepsut z czasów jego panowania - kobieta prawdopodobnie rządziła za męża z tylnego siedzenia.
Istnieją na to dowody - posunięcia w polityce wewnętrznej i zagranicznej Totmesa II były kontynuowane później. Co to oznacza?
Dobitnie wskazuje, że styl prowadzenia polityki był bardzo podobny za rządów Totmesa II i później za rządów Hatszepsut. O ile ten pierwszy nie mógł pośmiertnie podejmować decyzji, to Hatszepsut jak najbardziej mogła podejmować je za rządów męża.
2. Rodzeństwo i córka zmarły młodo
Prawdopodobnie z dzieci Totmesa I i Ahmose tylko Hatszepsut dożyła wieku dorosłego. Ze związku z przyrodnim bratem Totmesem II miała tylko jedno dziecko, ale córka zmarła przed osiągnięciem pełnoletności.
Wskazują na to dowody, a raczej ich brak - o Neferure nie wspomina się już, gdy Hatszepsut rządziła samodzielnie.
- Na dole świątyni znajduje się kaplica Anubisa. Czyżby dla córki?
3. Tron zabrała bratankowi/pasierbowi Totmesowi III
Z drugą żoną Totmes II spłodził tylko jednego syna - późniejszego Totmesa III. Ponieważ był on zbyt młody, aby wstąpić na tron po śmierci ojca, regencję przejęła Hatszepsut.
Hatszepsut nie planowała oddać władzy bratankowi/pasierbowi - jeszcze przed osiągnięciem wieku męskiego przez Totmesa, zagarnęła tron dla siebie.
Oficjalnie miała współrządzić z nim, ale ta forma współpracy widniała tylko na glinianych tabliczkach.
- Świątynia Totmesa III powstała po lewej stronie, na wzniesieniu - dziś są tam tylko gruzy.
4. Główny doradca prawdopodobnie był jej kochankiem
Wśród jej najbardziej zaufanych doradców był architekt Senenmut - najlepiej znany z budowy świątyni grobowej w Deir el-Bahri. Był on szczególnie blisko rodziny królewskiej, służąc jako nauczyciel księżniczki Neferure.
Czy Hatszepsut i Senenmut byli faktycznie kochankami jest nadal przedmiotem dyskusji. Jednak ogromna liczba wizerunków jego twarzy w świątyni Hatszepsut oraz fakt zbudowania własnej świątyni skłania naukowców do dopuszczenia takiej możliwości.
5. Jej świątynia grobowa jest jednym z najważniejszych zabytków starożytności
Domeną faraonów było pozostawić po sobie coś monumentalnego. Najlepiej do tego celu nadawały się świątynie.
Hatszepsut również budowała monumenty - np. cztery gigantyczne obeliski w kompleksie świątynnym w Karnaku ku czci Amona.
- Hathor zawsze mierzyła wysoko. Wielkie obeliski w Karnaku.
Jednak jej największym pomnikiem na zawsze pozostanie świątynia grobowa. Kompleks położony jest w pobliżu Doliny Królów, a ściany świątyni są jak otwarta księga, z której można wyczytać opowieści o chwalebnych narodzinach i panowaniu Hatszepsut.
6. Hatszepsut rozsiewała plotki, że jest córką boga
Kobieta na tronie faraona była w Egipcie czymś bardzo niezwykłym. Dlatego, aby udowodnić prawa do tronu, Hatszepsut puściła w obieg wiele plotek o tym, że jej ojcem był Amon.
W świątyni Hatszepsut jest przedstawiona scena, gdy Amon kopuluje z Ahmose - jej matką.
Można się z tego oczywiście śmiać, ale w czasach starożytnych, umieszczona w świątyni scena była jasnym przekazem i dowodem królewskiego rodowodu oraz namaszczenia na faraona.
- Miała własną kaplicę kultu solarnego w świątyni? To mówi o niej wiele...
7. Utrwalano ją na wizerunkach zarówno jako kobietę i mężczyznę
Hatszepsut usprawiedliwiała swoje panowanie stawianiem posągów przedstawiających siebie jako mężczyznę z męskimi rysami. Przyjęła także tytuły królewskie w formie męskiej, chociaż odkryto kilka tablic z zaimkami żeńskimi w treści.
Na niektórych wizerunkach pokazano ją jako mężczyznę i kobietę jednocześnie, być może zabieg ten miał na celu ucieleśnienie boskiej dwoistość.
- Ustawione na tarasie posągi Ozyrysa mają twarz Hatszepsut.
8. Zapoczątkował handel zagraniczny na ogromną skalę
Jednym z najsłynniejszych osiągnięć Hatszepsut było otwarcie szlaku handlowego do położonej na południe od Egiptu legendarnej krainy Punt (obecnie teren Etiopii i Erytrei).
Na ścianach świątyni w Deir el-Bahri przedstawiono ogromną wyprawę handlową do Puntu.
Wyprawy handlowe były tematem reliefów w świątyniach i nawet grobowcach, ponieważ jako duże przedsięwzięcie logistyczne angażowały nawet do 3000 uczestników!
Na reliefach przedstawiających wydarzenie, królową Puntu ukazano jako otyłą kobietę, co prawdopodobnie miało podkreślać bogactwo jej kraju.
9. Zbadanie jej mumii rozwiązało zagadkę śmierci
Mumię Hatszepsut zidentyfikowano dopiero w 2007 roku i dzięki zaawansowanym technikom naukowym udało się ocenić stan jej zdrowia w chwili śmierci. Hatszepsut cierpiała na otyłość, cukrzycę i raka kości, który - z dużym prawdopodobieństwem - był przyczyną jej śmierci w wieku około 50-ciu lat.
Analiza mumii dostarczyła informacji także na temat jej wyglądu. Stąd wiemy, że w chwili śmierci była częściowo łysa (straciła włosy z tyłu głowy).
Jej paznokcie były pomalowane na czarno i czerwono, co prawdopodobnie nawiązywało do Czerwonej Krainy (pustyni) i Czarnej Ziemi (żyznej gleby) w Egipcie.
- Komnata grobowa w świątyni Hatszepsut.
10. Totmes III postanowił wymazać ją z kart historii
Bezdzietna Hatszepsut otworzyła drogę do tronu odsuniętemu na margines Totmesowi III, który za jeden z celów swoich rządów obrał całkowite wymazanie Hatszepsut z kart historii.
W starożytnym Egipcie wymazanie czyjegoś imienia oznaczało śmierć ducha w zaświatach, uznawane za ogromną obrazę pamięci faraona.
Totmes swój plan zaczął wprowadzać dopiero po wypasionym pogrzebie macochy, ponieważ nie chciał narażać się na gniew bogów.
Z czasem przystąpiono do wymazywania jej imienia, ale pomimo włożonego w to zadanie ogromnego zapału historia i tak zapamiętała Hatszepsut jako najwspanialszą kobietę-faraona Egiptu.
- Z wielu sfinksów z głową Hatszepsut ustawionych niegdyś po drodze, dziś stoją tylko dwa.
