Przedstawiony w 1971 roku koncept autorstwa Mihajlo Mitrovicia zakładał wybudowanie dwóch 115-metrowych betonowych wież połączonych na szczycie pomostem z restauracją.
Pomimo ogólnego sprzeciwu oraz wielu problemów z projektem, wieżowiec wybudowano i oficjalnie otwarto w 1980 roku.
- Genex Tower wzbudza podziw z daleka.
Wraz ze zlokalizowaną na szczycie restauracją Genex liczył niemal 140 metrów i wówczas był najwyższym budynkiem w Nowym Belgradzie.
Zgodnie z projektem, wieża z 30 piętrami została zaprojektowana jako blok mieszkalny, a niższa - z 26 piętrami - jako siedziba Genexu.
- Restauracja w rotundzie.
Na pomoście łączącym wieże Genexu zbudowano obrotową restaurację przeznaczoną dla pracowników firmy.
Budynek szybko stał się jednym z ważniejszych punktów orientacyjnych miasta i symbolem nowoczesnej Jugosławii.
- Dziś budynek jest świetną scenerią do wyjątkowych selfie.
Dlaczego budynek nosi nazwę Genex Tower
Choć dziś brutalistyczny budynek znany jest pod nazwą Zachodniej Bramy Belgradu, to powstał jako siedziba jednej z ważniejszych film Jugosławii.
- Lobby w biurowcu.
Firma General Export Company powstała w 1952 roku, jako przedsiębiorstwo państwowe, którego zadaniem było zajmowanie się handlem zagranicznym w imieniu rządu Jugosławii. W zaledwie kilka lat firma przekształciła się w giganta odpowiedzialnego za większość eksportu Jugosławii.
Szybko rozwijający się Genex skorzystał na stowarzyszeniu Jugosławii z RWPG (Radą Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), uzyskując dostęp do rynku zbytu w ZSRR.
W ramach wymiany Genex sprowadził ze Związku Radzieckiego głównie stal i paliwa, wymieniając je na produkty rodzimego rynku.
Największe zyski firma generowała w latach 70 i 80 XX wieku, jednak spowolnienie gospodarcze ZSRR oraz późniejszy rozpad doprowadziły do problemów Genexu, którego działalność od dekad opierała się głównie na handlu ze Związkiem Radzieckim.
- Selfie pod Zachodnią Bramą Belgradu było punktem obowiązkowym wycieczki.
Upadek Genexu
Ówczesna rzeczywistość zaskoczyła wszystkich, łącznie z zarządem firmy Genex, który nie wyciągnął wniosków z gospodarczego załamania ZSRR.
Zamiast szukać nowych rynków zbytu na zachodzie, zarząd firmy zdecydował o podpisaniu umów z byłymi sowieckimi republikami, ale te przecież były na skraju bankructwa, dlatego ten nowy plan nie mógł się udać.
- Szklana dobudówka niegdyś zapewne błyszczała. Dziś bardziej przypomina zapuszczone terrarium.
Pracownicy firmy widzieli co się dzieje - uciekali z tonącego okrętu z kasą, zasobami i wiedzą, a pięciu dyrektorów oskarżono o korupcję i defraudacje majątku firmy.
W 1989 roku udział firmy Genex w zagranicznym handlu Jugosławii wynosił 4 mld USD, a w 1998 roku firma była już bankrutem.
Smutny to koniec imperium, które przez 46 lat było jedynym oknem Jugosławii na świat.
Wiele jugosłowiańskich biznesów z ostatniej dekady XX wieku stworzyli ludzie pochodzący z firmy Genex.
- To nie rudera, to parter części biurowej.
Po latach zaniedbań wieże Western Gate popadły w ruinę. Ogólny stan budynku jest dobry i nadal mieszkają w nim ludzie, a w wieży biurowej działają firmy.
- Okna z żaluzjami - po tym poznamy część biurową.
Fasada wieżowca pozostawia jednak wiele do życzenia. W wielu miejscach brakuje betonowej elewacji, elementy się sypią, z lokali usługowych wyniosła się większość firm.
- Przed wejściem do biurowca jest duży nieużywany plac.
Plac przed wieżami jest w tragicznym stanie - po fontannie została tylko dziura, a reszta terenu zarosła chwastami.
- Po fontannie została tylko dziura.
Jakby tego było mało, wieża biurowa została oszpecona z chęci zysku - zawieszono na niej zakrywające większość fasady billboardy, zapewne w celu ratowania budżetu właściciela biurowca.
Brutalizm w Belgradzie
- Prosta, niczym niezmącona betonowa powierzchnia.
Zachodnia Brama Belgradu jest przykładem wczesnego okresu brutalizmu w architekturze.
Została zaprojektowana w brutalistycznym stylu z elementami konstruktywizmu i strukturalizmu, dlatego dla wielu osób jest uważana za jeden z najlepszych przykładów brutalistycznej architektury w Serbii.
- Niemal doklejone do bryły wieżowca tuby z klatką schodową.
Brutalizm, jak go pierwotnie zdefiniowano, reprezentował nowe idee w projektowaniu i filozofii społecznej. Pojawił się niemal jako protest przeciwko formom architektury z początku XX wieku i później architektury imperialnej.
Kierunek ten stał się socjalistyczną krytyką wcześniejszych form architektury odrzucając tradycyjne koncepcje piękna.
- Ni to trójkąt, ni to kwadrat.
Jednak pomimo ciekawych kształtów i surowej formy, większość budynków zestarzało się wyjątkowo brzydko.
Podobnie jak kamień budził podziw w średniowieczu, beton bez wątpienia zainspiruje współczesnego człowieka do cudów.
Kenzo Tange, architekt
Poza betonem w tym budynku może fascynować jeszcze jedno miejsce - arkady wieży mieszkalnej. Jest tam mural zdobiący wejście.
Obraz namalowany w 1979 roku przez Lazara Vujaklija jest uważany za jeden z pierwszych murali w Belgradzie.
- Mural nad wejściem do dawnej restauracji (ostatnio była tu pizzeria).
Renesans Belgrade Western Gate
Współcześnie brutalistyczna architektura przeżywa renesans. Zainteresowanie zyskują betonowe molochy, które pod koniec XX wieku stały się niechcianymi dziećmi w miejskiej zabudowie.
- Wieża biurowa oklejona reklamami straszy z daleka.
Maskowane reklamami lub mozolnie odnawiane, dziś zyskują drugie życie. Dzięki nim „brutalizm” stał się modnym hasłem, które stosuje się do określenia każdej konstrukcji z betonowymi ścianami i prostymi kątami.
Jak dojechać do Genex Tower
Do budynku można dojechać bez problemu komunikacją miejską.
Budynek Zachodniej Bramy Belgradu znajduje się w zachodniej części miasta zwanej Nowy Belgrad, przy ulicy Narodnih Heroja 41-43. Na tej ulicy jest przystanek autobusu B65 ze Starego Belgradu (zatrzymuje się przy pętli Zeleni Venac).
Na przystanku zlokalizowanym od wschodu (ul. Omladinskih brigada, przystanek z widokiem na Cerkiew) zatrzymuje się więcej autobusów. W tym B68, który rozpoczyna bieg na pętli Zeleni Venac.
- Przystanek zlokalizowany koło Cerkwi.
Z przystanku przy Omladinskih brigada można dojechać do dzielnicy Zemun, co gorąco polecamy. Więcej w filmie: