Szlak Kamienia i Czerwonego Barona

Panorama miasta z widokiem na Katedrę.

Świdnica położona jest zaledwie 50 kilometrów od Wrocławia. W średniowieczu była stolicą potężnego Księstwa Świdnicko-Jaworskiego. W dawnych czasach słynąca z rzemiosła, piwa, czy tradycji kupieckich, uważana była za potęgę handlową. Obecnie Świdnica jest jednym z najcenniejszych miast historycznych w Polsce. Stało się tak dlatego, że posiada dobrze zachowaną starówkę, która nie uległa zniszczeniu oraz niezmieniony średniowieczny układ urbanistyczny klimatycznego rynku.

Wybierając się do tego zabytkowego miasta warto skorzystać z możliwości zobaczenia bogato zdobionych kamienic, na których widoczne są przepiękne kamienne portale. Oprócz nich uwagę zwracają barokowe fontanny. Okazała jest także odbudowana po 1967 roku wieża ratuszowa. Z jej tarasów widokowych można podziwiać panoramę miasta i okolic. Przy dobrej widoczności zobaczymy również Sky Tower we Wrocławiu i szczyty pobliskich Gór Sowich oraz dumnie górujących nad nimi Karkonoszy, włącznie z najwyższym szczytem - Śnieżką. 

Szlak Kamienia - pomysł na historyczną wędrówkę

Wszystkich, którzy zamierzają wybrać się do Świdnicy zachęcamy do skorzystania ze Szlaku Kamienia. To Miejska Trasa Turystyczna eksponująca najważniejsze elementy związane z dziedzictwem kamienia w Świdnicy oraz czterech zabytkowych barokowych fontann, które znajdują się na świdnickim rynku. 

Pierwszym punktem wycieczki jest kamienny portal z Zamku Piastów Świdnicko-Jaworskich. To pamiątka po zamku, który wieki temu stał w miejscu dzisiejszego budynku klasztornego. Barokowy portal można podziwiać w jego elewacji.

Kolejnym kamiennym okazem jest granitowy pomnik upamiętniający ścięcie błazna Jakuba Thao, znajdujący się przy Placu św. Małgorzaty. Krzyż pokutny jest pozbawiony ramion. Ma za to inicjały “JT” i datą “1347”.Krzyż został ustawiony w miejscu rzekomego ścięcia nadwornego błazna książęcego Jakuba Thau, domniemanego zabójcy dziedzica Świdnicy Bolka III. 

Jedna z niewielu zachowanych najstarszych ewangelickich nekropolii na Śląsku (znajdująca się przy Kościele Pokoju) to kolejny ważny punkt zwiedzania. To właśnie tutaj, przy Placu Pokoju są bogato zdobione kamienne grobowce, nagrobki oraz barokowe i rokokowe epitafia, które są uznawane za prawdziwe dzieło nagrobnej sztuki kamiennej. 17 sztuk macew ustawionych jest wokół świątyni. Wykonano je z piaskowca, granitu oraz innych mniej popularnych kamieni. 

Przy Kościele Pokoju zobaczymy macewy z piaskowca i granitu, a na placu liczne grobowce dawnego cmentarza.

Na Rynku zobaczymy fontannę “Mały talerz”, która powstała przed 1740 rokiem. Miała jednak wówczas inną formę. Na cokole znajdowała się siedząca dziewczyna, a na cembrowinie była wykonana metalowa balustrada. Basen fontanny wykonano na planie kwadratu. Na środku basenu, na kwadratowym cokole i okrągłej kolumnie jest umieszczony kamienny talerz, z którego spływa woda.

Fontanna "Mały Talerz".

Najpiękniejsza świdnicka barokowa fontanna znajduje się na rynku. Studnia Neptuna, nazywana też Studnią Atlantów powstała w 1732 roku. Jest dziełem świdnickiego rzeźbiarza Jerzego Leonarda Webera. Na środku jej basenu stoi sześciokątny cokół, na którym umieszczona została: postać Neptuna z trójzębem, u dołu dwa konie morskie i leżąca postać Wodnika. Fontanna wykonana jest w całości z piaskowca. 

Trzecią zabytkową fontanną na rynku jest Fontanna z Atlasem. Wykonana przez tego samego rzeźbiarza, który jest autorem Studni Neptuna, powstała w 1716 roku. Została ufundowana przez świdnickich karczmarzy. Na środku basenu ustawiona jest kwadratowa kolumna, na której spoczywa rzeźba Atlasa. Weber nawiązał przy pracy nad tym dziełem do mitologii greckiej i słynnej opowieści o walce z tytanami. 

Czwartą fontanną na rynku jest Duży Talerz. Ta fontanna umiejscowiona jest w południowo-wschodnim narożniku rynku. Pierwotnie w tym miejscu istniała studnia drewniana, która spłonęła podczas wielkiego pożaru miasta w 1716 roku. Na środku basenu ustawiona jest kwadratowa kolumna, na której spoczywa misa. 

W centralnym miejscu Świdnicy, na środku rynku zobaczymy ratusz. Pierwsze wzmianki na temat jego istnienia pochodzą z okresu II połowy XIV wieku. Dom kupiecki, przy którym ten powstał, datowany jest na 1291 rok. Obecna fasada bloku śródrynkowego powstała po wielkim pożarze w 1716 roku. To imponująca budowla, która na przestrzeni wieków była wielokrotnie przebudowywana i przyjmowała nowe style. Większość jej elewacji prezentuje styl barokowy. Wiąże się to z bogatymi zdobieniami, np. rzeźbą św. Floriana, czy św. Nepomucena. Atrakcją jest odbudowana w 2012 roku wieża udostępniona turystom.

➜

Fasada Ratusza.

Przy ul. Rynek 8 zauważymy kamienicę “Pod  Złotym Chłopkiem”. Mieszkała tutaj Maria Kunitz (1604-64), która zasłynęła w świecie jako kobieta astronom. Poprawiła m.in. słynne tablice Keplera, służące do wyliczania torów planetarnych. Dom ten odwiedzało wielu słynnych gości, w tym m.in. dowódca wojsk cesarskich Albrecht von Wallenstein. Wejście do kamienicy zdobi wspaniały kamienny portal. Jego dekoracyjnym motywem przewodnim jest “Vanitas” - marność nad marnościami, przemijanie.

Legenda chłopka
Na szczycie portal zwieńcza figurka złotego chłopka, który jest bohaterem miejskiej legendy. Według niej w kamienicy mieszkał radny, który wyuczył kawkę, aby podbierała ze skarbca miejskiego złote monety. Przynosiła mu je w dziobie, latając do ratusza i z powrotem. Radny ten został surowo za to ukarany. Miał zejść z wieży ratuszowej po jej zewnętrznej ścianie, tracąc przy tym życie.

Górująca nad miastem gotycka Katedra Świdnicka pw. św. Stanisława i Wacława przy placu Jana Pawła II jest uznawana za jeden z najpiękniejszych gotyckich kościołów Europy z bogatym i cennym wystrojem. To pomnik historii z zewnątrz ozdobiony licznymi rzeźbami i imponującymi portalami z piaskowca. Ten wspaniały obiekt z kamienia ma jedną z najwyższych wież w Polsce (101,5 m). 

➜

Kamienny portal nad wejściem do katedry.

Przy ulicy Pionierów i ulicy Śląskiej znajdują się kamienne pozostałości Fleszy Nowomłyńskiej. To relikty ukazujące kunszt dawnej architektury militarnej. To ruiny pozostałe po Twierdzy Świdnickiej (1747-1753). 

Idąc klimatyczną ulicą Kotlarską natrafimy na Kościół św. Józefa. Najcenniejsze są kamienne zewnętrzne elementy kościoła. Zalicza się do nich barokowa elewacja frontowa ozdobiona dekorami z piaskowca. 

Fasada kościoła Paulinów.

Przy ul. Grodzkiej 7, 8 i 14 warto zwrócić uwagę na barokowe portale balkonowe. Umieszczone są w ciągu kamienic. Dawniej mieszkało w tej części miasta wielu bogatych i utalentowanych świdniczan. 

Jeden z portali balkonowych na ul. Grodzkiej.

Na koniec Szlaku Kamiennego polecamy zobaczyć Basteje Strzegomską - pozostałości fortyfikacji przy nieistniejącej Bramie Strzegomskiej. Budowla o charakterystycznych grubych murach i małych okienkach miała za zadanie bronić Bramę Strzegomską. Zadanie to pełniła do końca istnienia Twierdzy Świdnickiej. Do obiektu przylega fragment muru obronnego. 

Szlak Kamienia
Projekt Szlak Kamienia łączy znaczące miejsca związane z wydobyciem i obróbką kamienia na Czeskim przedgórzu Karkonoszy i na terenie Dolnego Śląska. Na tej podstawie powstała ścieżka edukacyjna, która zaczyna się w mieście kamiennego piękna – Hořicach, prowadzi przez Dobromierz, Świdnicę, aż do Strzegomia, granitowego serca Polski. Przy trasach znajdują się tablice informacyjne, ławki, miejsca odpoczynku i stojaki na rowery. Szlak Kamienia jest unikatową ścieżką edukacyjną na pograniczu czesko-polskim zgłębiającą kulturę kamienia, i zabytki stworzone z kamienia od ich początków aż do współczesności.

Czerwony Baron - słynny lotnik z czasów I Wojny Światowej

Będąc w Świdnicy nie sposób pominąć faktu, że właśnie stąd pochodzi sławny as myśliwski I Wojny Światowej - Red Baron (Czerwony Baron) - to pseudonim Manfreda von Richthofena, niemieckiego lotnika, jednego z najwybitniejszych asów myśliwskich I Wojny Światowej, który odniósł 80 powietrznych zwycięstw. Jego znakiem rozpoznawczym był przemalowany na czerwono samolot, początkowo dwupłatowiec Albatros, następnie Fokker DR1.

Fokker DR1 - replika w Parku gen. Sikorskiego.

Czerwony Baron na froncie wojennym bardzo szybko pokazał, że ma wyjątkowy talent. O jego zwycięskich walkach z Anglikami rozpisywała się prasa na całym świecie. Do miasta wracał spędzać urlopy z bliskimi. Świdnicę wspominał wielokrotnie pisząc o niej w swoim pamiętniku, który wydano po jego śmierci. Zginął 21 kwietnia 1918 roku w walce nad Sommą, na terenie Francji, spadając na teren kontrolowany przez wojska alianckie. Miał 26 lat. W Świdnicy pamięć o nim uczczono okazałym pomnikiem ustawionym w parku. 

Dziedzictwo po Czerwonym Baronie

Pozostało kilka miejsc związanych z Red Baronem. To m.in. willa Richthofenów przy ul. Sikorskiego 19, niegdyś okazały dom z olbrzymim ogrodem i stajniami. Poza tym kamień upamiętniający Manfreda von Richthofena z 1918 roku. Mieści się przy ul. Sikorskiego 19. Jest też dąb zasadzony przez Czerwonego Barona - można go zobaczyć na terenie prywatnej posesji przy ul. Sikorskiego 2, tuż u wejścia do parku. Z kolei pozostałości mauzoleum mieszczą się w parku gen. Władysława Sikorskiego, w pobliżu miejsca, w którym as myśliwski dwukrotnie lądował. Ojciec Czerwonego Barona oraz jego brat spoczywają na dawnym garnizonowym cmentarzu, na terenie którego dziś znajduje się Park Młodzieżowy. Ostatnim ważnym symbolem nawiązującym do słynnego lotnika jest replika samolotu Fokker Dr1 - ustawiona jest na trasie Czerwonego Barona w Parku gen. Sikorskiego. 

➜