Bałkański kocioł
Zdecydowanie Bośnia i Hercegowina warta jest odwiedzenia, ponieważ jest to kraj, który nadal tkwi głęboko w końcówce XX wieku, nie mentalnie, ale historycznie. Kraj od zawsze zwany był bałkańskim kotłem, który dziś składa się z dwóch składowych części, trzech narodów, dziesięciu kantonów i jednej republiki.
Zacznijmy od możliwości dotarcia do Bośni i Hercegowiny. Oczywiście najłatwiejszą jest przyjechanie do tego kraju samochodem. W naszym przypadku najwygodniej było samolotem, ale trzeba było pokombinować. Wylecieliśmy z Wrocławia do Dortmundu, a stamtąd polecieliśmy do Sarajewa.
Na granicy dwóch światów
Główną zaletą turystyczną kraju są piękne krajobrazy, miasta z niepowtarzalnym klimatem, które w większości stanowią połączenie osmańskiego wschodu i habsburskiego zachodu.
- Urocze miasto zbudowane w czasach osmańskich - tutaj to częsty widok.
Turystów przybywających do Bośni i Hercegowiny zaskoczy już ten pierwszy przystanek - Sarajewo. Jest to wizytówka Bałkanów, w której znajdziemy wszystko - przenikające się kultury i religie, bogatą w smaki regionalną kuchnię, kolorowe bazary, zamki i twierdze. Są także ślady niedawnej wojny. Jest tu również wszystko to, czego potrzebujemy do życia - sklepy, markety, centra handlowe, restauracje na każdą kieszeń, a także - wbrew wielu opiniom - sprawna komunikacja miejska i regionalna.
- Wnętrze dworca kolejowego w Sarajewie.
Podczas pobytu odwiedziliśmy dwa miasta, a w nich wiele ciekawych miejsc. Po kraju można podróżować pociągami lub autobusami.
Sarajewo
Stolica kraju i jednocześnie stolica Federacji Bośni i Hercegowiny. Metropolia zamieszkiwana przez ponad pięćset tysięcy osób różnej narodowości. Na wschodzie i południu Sarajewo przecina granica z Republiką Serbską - byliśmy tam.
- Na pierwszy rzut oka Republika wydaje się biedniejszym skansenem.
- Bardziej na południe od lotniska znajduje się małe centrum miejskie z dworcem i gęstą zabudową z blokami w stylu wczesnego kapitalizmu.
Sarajewo to swoisty tygiel bałkański, w którym spotkamy Boszniaków, Serbów i Chorwatów. Każdy z narodów reprezentuje inną religię. Miasto jest klasycznym bałkańskim przykładem spotkania dwóch światów - orientalnego wschodu, który reprezentowany jest przez zabytkowe stare miasto zwane Baščaršija - widać tu niską, chaotyczną zabudowę i wąskie uliczki.
- Nowe miasto zostało zbudowane na przełomie XVIII i XIX wieku. Dominują wysokie kamienice.
Po drugiej stronie mamy ułożone miasto habsburskie - reprezentacyjną dzielnicę zbudowaną już pod panowaniem austriackim z charakterystyczną wysoką zabudową i szerokimi ulicami.
Sarajewo, aż trzykrotnie stało się centrum świata. Uznawane jest za miejsce rozpoczęcia I wojny światowej, kiedy w pobliżu Mostu Łacińskiego zamordowano austro-węgierskiego następcę tronu - Franciszka Ferdynanda Habsburga i jego żonę Zofię.
- Most przy którym zamordowano przyszłego cesarza Austro-Węgier.
Następnie w 1984 roku kiedy odbyły się tu Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Niektóre obiekty z tamtych czasów pozostały.
Wjazd i zwiedzanie toru na górze Trebević
- Po starym torze można spacerować i robić ciekawe pamiątkowe zdjęcia.
A po raz ostatni podczas wojny bośniackiej w latach 1992-1996, kiedy stało się najdłużej obleganym miastem we współczesnej historii Europy.
- Przykładem zmieniającej się politycznej koniunktury jest mapa z czasów Zimowych Igrzysk Olimpijskich z nałożonymi granicami oblężenia.
Muzea
Zwiedzanie podzieliliśmy na kilka etapów. Wybraliśmy się m.in. w okolice sarajewskiego lotniska, gdzie znajduje się Tunel Nadziei. W czasie oblężenia Sarajewa w latach 1992-1996 tunel łączył odcięte przez Serbów miasto z wolną częścią Bośni i Hercegowiny. Sarajewski tunel dał mieszkańcom nadzieję i szansę na przetrwanie. Dzięki niemu wiele osób zostało ocalonych.
Obecnie kilkudziesięciometrowy odcinek budowli udostępniono turystom. Na terenie kompleksu zobaczymy m.in. zdjęcia z okresu wojny, pole minowe i mundury. Na głównym budynku muzeum wciąż możemy ujrzeć ślady po kulach.
- Tunel Nadziei zaczynał się w piwnicy prywatnego domu położonego na przedmieściach miasta.
Miejsc pamięci o wojnie jest w Sarajewie znacznie więcej. Kolejnym trudnym punktem zwiedzania była wizyta w Muzeum Zbrodni przeciwko Ludzkości i Ludobójstwa.
Zdjęcia, filmy, a także eksponaty - w tym przedmioty osobiste ofiar wojny poruszyły nas bardzo mocno. Muzeum bez cenzury pokazuje bestialskie oblicze wojny lat 90-tych.
- Ekspozycja muzeum jest naprawdę szokująca.
Mostar
Będąc w Bośni warto wybrać się do innego miasta, aby sprawdzić jak sprawa wygląda na tzw. prowincji.
Jednym z najlepiej znanych miast kraju jest Mostar - głównie za sprawą ogromnego Starego Mostu.
Przeprawa pochodzi z połowy XVI wieku i została zbudowana na zlecenie tureckiego sułtana Sulejmana. Most szybko stał się symbolem pojednania Wschodu z Zachodem, ale pomimo długoletniej tradycji został zniszczony podczas wojny, a niedługo po niej - odbudowany.
- Mostar to miasto na jednodniowe zwiedzanie, ale polecamy koniecznie dodać do listy.
Jak się poruszać po kraju
Wiele osób narzeka na komunikację, twierdząc, że najlepiej poruszać się po Bośni własnym samochodem. Jest to oczywiście nieprawda. Miasta kraju oraz oba regiony są dobrze skomunikowane. Podróżowaliśmy po Bośni autobusami i pociągami, a w Sarajewie również komunikacją miejską, która może do najnowszej nie należy… ale działa sprawnie.
- Dworzec kolejowy w Mostarze.
Nigdzie nie było problemów z zakupem biletów, również tych z wyprzedzeniem. Natomiast miłym wspomnieniem podróży na pewno będą ręcznie wypisywane do biletu kolejowego miejscówki.
- Terminal lotniska w Sarajewie.
Do Sarajewa można dostać się na kilka sposobów. Tym najprostszym jest oczywiście przylot na lotnisko zlokalizowane w zachodniej części miasta. Stąd do centrum dojedziemy m.in. tramwajem czy trolejbusem, ale trzeba się do nich kawałek przejść.
Po kraju można podróżować koleją - sieć kolejowa oplata sporą część kraju i z Sarajewa można dostać się do kilku miejscowości. Nas szczególnie interesował Mostar. Na tej trasie kursuje nowoczesny skład Talgo. Koleją z Sarajewa można dotrzeć do kilku większych miast Federacji Bośni i Hercegowiny. Republika Serbska posiada swoją własną sieć.
- Skład kolejowy firmy Talgo - luksusowy EZT, którego konkurencją są m.in. Pendolino.
Jeśli nie da się dotrzeć pociągiem to na pewno autobusem. Sieć połączeń autobusowych jest bardzo dobrze rozbudowana i kursują tutaj klimatyzowane pojazdy. W Sarajewie są dwa dworce autobusowe - główny położony przy stacji kolejowej - obsługuje Federację, z drugiego - Sarajewo Wschód - jeżdżą do miast Republiki.
- Na dworcu autobusowym Sarajewo czekaliśmy na autobus do Mostaru.
