Dobrym przykładem jest położony nad rzeką Osum Berat - nazywany miastem-muzeum lub miastem tysiąca okien.
Berat to nie tylko słynne stare miasto kaskadowo zabudowane na zboczu wzgórza. To również, położone po drugiej stronie rzeki, imponujące osiedle Gorica z piękną średniowieczną zabudową oraz ogromny zamek z korzeniami sięgającymi antyku. Na terenie dzisiejszej cytadeli znajduje się średniowieczna zabudowa zamieszkana do dnia dzisiejszego, dlatego widok suszonego prania, czy stojącego na podwórzu Mercedesa nikogo tutaj nie dziwią.
- Taki widok to norma w Berat :)
Na terenach zamieszkanych pierwotnie przez Ilirów, prawdopodobnie w II w p.n.e., powstało miasto. Jednak dopiero z rzymskich spisów ludności dowiemy się, że nazywało się Antipatrea. Po przejęciu Bałkanów przez Bizancjum, nazwę zmieniono na Pulcheriopolis. Podczas epizodu bułgarskiego nazwę zmieniono na Beligrad - „Białe Miasto”. W wyniku zastosowanych później skrótów fonetycznych powstała nazwa Berat.
Do miasta przyjechaliśmy busem z Durres. Czas przejazdu to prawie dwie godziny. Bilet w jedną stronę kosztuje 400 lek, czyli około 15 zł. Nasz plan zakładał w pierwszej kolejności wejście do zamku, dlatego z dworca autobusowego od razu poszliśmy pod główną bramę. To tylko 2 km drogi, z czego połowa prowadzi przez położone na zboczu góry przedmieście. Wąskie uliczki przypominają typowy turecki targ, a widoki po drodze są naprawdę imponujące, a to dopiero początek.
Kalaja e Berati
Na teren zamku wchodzimy przez główną bramę. Wstęp jest płatny - 300 lek (ok. 11 zł), jednak można tam wejść za darmo - trzeba się tylko trochę nagimnastykować szukając bocznych wejść.
- Główne wejście do zamku.
Dzisiejsze ruiny zamku i cytadeli pochodzą głównie z okresu bizantyjskiego i osmańskiego. Najstarsze fundamenty sięgają czasów antyku, gdy w XIII wieku fortyfikacje rozbudował despota Epiru Michał I. Otaczające całe wzgórze mury zabezpieczały przed zewnętrzną ingerencją ośrodek miejski składający się z kamiennych domów, bizantyjskich kościołów, a później także osmańskich meczetów. Warto wejść do miasta i zagubić się w wąskich uliczkach, które ukryte w cieniu zapewniają ochronę przed upałem.
Polecamy przejść przez cały kompleks - do tarasu widokowego.
- Z tarasu można podziwiać spektakularne widoki na dolinę rzeki Osum oraz położone dalej, współczesne centrum miasta.
Cerkwie i meczety
Na terenie zamku znajduje się siedem cerkwi. Niektóre z nich działają do dnia dzisiejszego. Dwie niewielkie, przypominające kamienne domki znajdują się obok siebie.
- Cerkiew Najświętszej Marii Panny jest najstarszą na wzgórzu - powstała pod koniec XIII wieku.
Położona w widowiskowej scenerii Cerkiew Trójcy Świętej jest najbardziej fotogenicznym budynkiem kompleksu. Powstała na początku XIV wieku z inicjatywy bizantyjskiego cesarza Andronika II.
- Wyjątkowy widok.
W centrum zabytkowego miasta ukrywa się dawna Katedra Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Obecnie jest siedzibą Muzeum Ikon Onufrego, w którym zebrano eksponaty związane z bizantyjską i post-bizantyjską sztuką chrześcijańską.
- Kolekcja muzeum liczy ponad 100 ikon oraz malowidła i rzeźby średniowiecznych artystów.
W czasach osmańskich w obrębie zamku powstały dwa meczety. Starszy - czerwony - pochodzi z XV wieku, a Biały z XVI wieku.
Czerwony meczet popadł w ruinę i dziś można zobaczyć jedynie dolną część minaretu. Z Białego meczetu pozostało jeszcze mniej - jedynie fragmenty murów. Nazwy meczetów pochodzą od kolorów materiałów, z których je zbudowano.
Już na dole, u stóp skały, zobaczymy reprezentacyjny miejski meczet. W tym celu musimy wyjść z zamku. Kierujemy się do jednego z bocznym wyjść, prowadzących do wybrukowanej kamieniem ulicy.
- Na skraju zabytkowej średniowiecznej zabudowy, zobaczymy dwupiętrowy Meczet Kawalerów.
Pochodzący z początku XIX wieku budynek, swoją nazwę zawdzięcza przeznaczeniu - korzystali z niego wyłącznie nieżonaci młodzieńcy z różnych cechów.
Miasto tysiąca okien
- Najlepiej znany widok z Berat.
Hitem eksportowym miasta jest skalna ściana z zabudowanymi kaskadowo domami. Białe fasady, spadziste dachy i wysokie okna z daleka sprawiają wrażenie, jakby były jednym wielkim domem.
- W poszukiwaniu restauracji warto przecisnąć się, położonymi między domkami, wąskimi uliczkami.
Nie dajmy się jednak oszukać reklamowym sloganom - nie jest to miejsce imponujące rozmiarem czy rozmachem. Tak zwane “stare miasto” to zaledwie kilkadziesiąt domów.
Domki w Goricy
Ciekawszym miejscem do sesji fotograficznych jest osiedle Gorica, ulokowane po drugiej stronie rzeki, które również zabudowane jest domami o spadzistych dachach i wysokich oknach.
- Domki w Goricy - niezwykła sceneria po drugiej stronie rzeki.
Do Goricy można przejść po dwóch mostach - bliżej centrum znajduje się kładka, natomiast dalej przerzucono długi na 130 metrów kamienny most o nazwie Gorica.
- Most Gorica jest jednym z bardziej charakterystycznych zabytków miasta.
Pierwsza drewniana przeprawa powstała w XVII wieku, ale najwyraźniej nigdy nie było to dla mostu szczęśliwe miejsce, gdyż średnio co sto lat był on niszczony. Ostatnie poważne uszkodzenie kamiennego mostu nastąpiło podczas wojny w 1938 roku.
Co jeszcze zobaczyć w Berat?
- Berat to rozległe miasto, które zamieszkuje ponad 36 tysięcy ludzi.
Zabytkowa zabudowa to zaledwie ułamek powierzchni Beratu. Na pewno można zobaczyć tu ciekawe miejsca i imponujące budynki, jak np. tradycyjną wiejską zabudowę, wille na wzgórzu, a także okazały budynek hotelu przypominający klasycystyczny pałac.
- Osmański akcent w Berat - brama Paszy, czyli fragment dawnego zamku.
W mieście bez problemu odnajdziemy pamiątki z ubiegłej epoki. Polecamy rozglądać się podczas spaceru - znaleźliśmy tam ciekawe perełki.
- Pomniki pamiętające czasy komunizmu - jest ich tutaj co najmniej kilka.
