Pierwsza historyczna wzmianka o mieście znajdującym się w dolinie rzeki Włodzicy pochodzi z 1337 roku, a pierwsze informacje z 1434 roku donoszą o istnieniu w Nowej Rudzie kopalni węgla kamiennego.
Miasteczko słynęło również z tkactwa, sukiennictwa i szewstwa. Warto zaznaczyć, że działania wojenne nie miały większego wpływu na stan zabudowy miasta, dlatego możemy podziwiać je w niemal niezmienionym stanie.
W 1945 roku do miasta przybyli pierwsi Polacy. Po zakończeniu sporów terytorialnych z Czechami o Ziemię Kłodzką, Nowa Ruda znalazła się w granicach Państwa Polskiego, a do miasta zaczęli napływać nowi mieszkańcy, w tym polscy górnicy z Francji. Dzięki temu powstało specyficzne społeczeństwo, które przez wiele lat przechodziło trudny proces integracji.
Mieszkańcy znaleźli zatrudnienie w przemyśle wydobywczym i włókienniczym. Powstała Kopalnia Węgla Kamiennego "Nowa Ruda", w skład której weszła kopalnia "Piast" (dawna "Ruben") oraz kopalnia "Słupiec" ("Johann Babtistagrube"). Wybudowano też Zakłady Przemysłu Włókienniczego "Nowar", specjalizujące się w produkcji sztucznego jedwabiu.
Zespół Pieśni i Tańca “Nowa Ruda” - wizytówka miasta
- Reprezentacja Zespołu, z którą mieliśmy okazję nagrać materiał do naszego filmu
Położone w Sudetach Środkowych miasto słynie nie tylko z dobrze zachowanych kamienic, czy dawnej kopalni węgla kamiennego. Miasto od 1971 roku może się pochwalić Zespołem Pieśni i Tańca “Nowa Ruda”. Licząca ponad 100 osób grupa taneczno-wokalna kultywuje dolnośląską tradycję ludową. Najmłodsi mieszkańcy Nowej Rudy rozwijają swoje zainteresowanie folklorem.
Zespół aktywnie uczestniczy w wielu miejskich wydarzeniach. Ma na swoim koncie mnóstwo koncertów w kraju i za granicą, gdzie ukazywał wyjątkowość polskiej kultury ludowej. Ważną częścią artystycznej działalności zespołu jest taneczna rywalizacja podczas turniejów tańców polskich w formie towarzyskiej. W tej dziedzinie reprezentanci zespołu mogą poszczycić się tytułami Mistrzów i Vice-Mistrzów Polski oraz Pary Roku w poszczególnych kategoriach wiekowych.
Zespół jest współorganizatorem i gospodarzem Międzynarodowego Festiwalu Folkloru w Nowej Rudzie. Grupa zdobywała wiele nagród i wyróżnień podczas festiwali na całym świecie, m.in. główną nagrodę podczas XXIV Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Dzieci i Młodzieży „Cătălina” w Rumunii.
Nowa Ruda dla pasjonatów historii
Miasto nie zostało zniszczone podczas działań wojennych, zarówno podczas pierwszej, jak i drugiej wojny światowej. Oznacza to, że dziś możemy spacerować pomiędzy zabytkami w klimatycznej atmosferze górskiej miejscowości.
Naszym pierwszym obowiązkowym punktem wycieczki po starym mieście był Rynek i Ratusz, położony w centralnym miejscu. Obecny ratusz jest trzecim budynkiem w tym miejscu, a wybudowano go w 1884 roku w stylu biedermeier. To jeden z najładniejszych magistratów w Polsce. Uwagę zwracają piękne zdobienia, w tym portal, wykusze i okienne szczyty.
- Rynek w Nowej Rudzie
Noworudzki Rynek ukształtował się ok. 1442 r. Ma kształt prostokąta lekko pochylonego na północ. Wychodzi z niego sześć ulic. Na Rynku znajdziemy także fontannę św. Jana Chrzciciela - to pomnik z brązu z 1909 r., przedstawia scenę chrztu Jezusa. Prawdziwą barokową perełką jest fontanna z figurą św. Floriana, znajdująca się w północno-zachodnim narożniku budynku. W 1908 roku została wmurowana w naroże Ratusza na nowym cokole.
Idąc w kierunku ulicy Piłsudskiego ujrzymy zamek Stillfriedów - pierwsze wzmianki o nim pochodzą już z 1352 roku. Wówczas był to drewniany zamek na kamiennych fundamentach. Po spaleniu obiekt został odbudowany i wielokrotnie przebudowany na przestrzeni wieków.
- Fasada kościoła św. Mikołaja
Ulica Kościelna 11. To tutaj znajduje się kościół pw. św. Mikołaja. Neogotycka trzynawowa świątynia, na planie krzyża jest jedną z piękniejszych na Dolnym Śląsku, nawiązuje do francuskich katedr i niemieckich kościołów halowych. Wyróżniającym się elementem jest 72 metrowa wieża. We wnętrzu świątyni szczególnie cenne są figury św. Krzysztofa z początku XVI wieku, drewniana polichromowana Matki Bożej z XV wieku, rzeźba św. Franciszka z Asyżu i figura św. Mikołaja.
Na trasie zwiedzania koniecznie trzeba też zobaczyć figurę św. Jana Nepomucena z 1706 roku. To najstarsza rzeźba świętego w Nowej Rudzie, patrona tonących i spowiedników. Znajduje się przy skrzyżowaniu ul. Podjazdowej, Cmentarnej i Fredry.
Ulica Cmentarna i pierwszy kościół w Nowej Rudzie
Ulicą Cmentarną dojdziemy do Kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Obecną świątynię wzniesiono ok. 1500 roku. Swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie, jaka miała miejsce na początku XVIII wieku. Nad jednym z bocznych wejść, obok kamiennego krzyża, znajduje się barokowa płaskorzeźba przedstawiająca wniebowzięcie NMP.
- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP
W pobliżu kościoła zobaczymy kamienne schody prowadzące do bramy wejściowej na cmentarz. Brama mieści rzeźbę piety, jedną z dwóch w mieście. Po lewej stronie od wejścia zachowała się tablica pamiątkowa upamiętniająca wojnę prusko-austriacką. Na cmentarzu do dziś pozostały kaplice z grobami zmarłych z rodzin Rose i Nave oraz kwatera z grobami górników noworudzkiej kopalni, którzy zginęli w katastrofie górniczej w 1941 roku.
Ulicą Cmentarną dojdziemy również do historycznie pierwszej świątyni w Nowej Rudzie - kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Ten mały murowany kościół w stylu barokowym to budowla jednonawowa, prostokątna, o salowym wnętrzu przechodzącym w węższe, trójbocznie zakończone prezbiterium, z wieżą od frontu i romańskimi oknami.
Domy Tkaczy, aleja gwiazd
- Kamienice z arkadami - domy tkaczy
Kolejnym punktem na trasie turystycznej jest ulica Nadrzeczna i Domy Tkaczy. To ciąg sześciu budynków, znajdujących się tuż przy rzece, powstałych w XVIII i XIX wieku. Pod arkadami prowadzi ścieżka spacerowa. Z rejonem tym związana jest pewna historia. Otóż nieopodal w korycie rzeki Włodzicy, u ujścia dawnego kanału Młynówki zamieszkał kamienny potwór, nazywany Rudek. Gad pluje wodą niby jadem, strzegąc dawnego młyna.
Stwór jest odtworzeniem żyjącego kiedyś na tym terenie gada. Płyta z odciskiem znajduje się m.in. w ratuszu, a także na wystawie w kopalni.
- Rudek plujący jadem na nasz widok ;)
Dawna kopalnia, wiadukt i skamieniałe drzewo
- W tunelach kopalni można spróbować swoich sił w górniczym fachu
Dawna Kopalnia Nowa Ruda to miejsce, w którym możemy dowiedzieć się na czym kiedyś polegała ciężka praca górników. Turystyczna Trasa Podziemna i Muzeum Górnictwa oferuje wiele atrakcji, w tym niekonwencjonalne zwiedzanie muzeum i przejazd pociągiem górniczym.
W krajobraz Nowej Rudy wpisuje się także potężna metalowa konstrukcja wiaduktu, wspartego na kamiennych filarach, wznosi się 40 m nad doliną Woliborki. Jest to najwyższy wiadukt kolejowy na trasie Wałbrzych-Kłodzko, często podziwiany przez miłośników kolei.
Wracając do Miejskiego Ośrodka Kultury znajdziemy obeliski trudu górniczego i Sybiraków, a niedaleko zobaczymy pień skamieniałego drzewa, który został wydobyty w kopalni "Nowa Ruda". To skamielina flory górnokarbońskiej sprzed około 250 milonów lat.
- Skamieniały pień drzewa liczący 250 milionów lat
